Cmentarz Żydowski
Ten wpis to element gry miejskiej Q PRZYGODZIE. Aby wziąć w niej udział, weź kartę do gry, która dostępna jest w kt. Jutrzenka, dk. Gama, obok rzeźby Utopca na bieruńskim rynku oraz w Bistro Karlik (Bieruń Nowy, ul. Warszawska 212) i Kebab Antalya (Bieruń Nowy, ul. Warszawska 274)
Ze względu na brak źródeł, nie sposób ustalić, kiedy w Bieruniu osiedlili się pierwsi Żydzi. Zapewne żydowscy kupcy pojawiali się w mieście już w średniowieczu. Bieruń był ważnym ośrodkiem handlowym, leżącym na szlaku wiodącym z Wrocławia przez Opole, Pyskowice, Gliwice, Mikołów aż do Krakowa. Prawdopodobnie Żydzi przybyli do Bierunia z sąsiedniego Oświęcimia, gdzie w XVI w. istniała ich duża kolonia. Około 1750 r., licząca kilkadziesiąt osób społeczność żydowska, założyła gminę wyznaniową, która początkowo działała nielegalnie. Starozakonni posiadali wówczas dom modlitwy, znajdujący się w prywatnym domu mieszkalnym oraz cheder, w którym obok zasad judaizmu nauczano historii, literatury żydowskiej oraz języka hebrajskiego. W 1778 r. na przedmieściu Wit założono cmentarz żydowski. Po wydaniu w 1812 r. tzw. Edyktu emancypacyjnego, uznającego Żydów za pełnoprawnych obywateli Królestwa Pruskiego, została zalegalizowana gmina żydowska w Bieruniu. W roku tym wzniesiono murowaną synagogę, będącą częścią prywatnego budynku mieszkalnego. Budynek bożnicy zachował się do dzisiaj (ul. Oświęcimska 453). Do kahału w Bieruniu należeli również Żydzi mieszkający w okolicznych wsiach.
Założona nekropolia przy ul. Wita ma powierzchnię 0,95 ha. Kształt cmentarza, konfiguracja terenu oraz rozmieszczenie nagrobków wskazuje, że składał się on z dwóch części. Starsza (wschodnia) o powierzchni około 600 m2 pochodzi z końca XVIII wieku, a młodsza (zachodnia) o powierzchni około 350 m2 z połowy XIX wieku. Do naszych czasów zachowało się jedynie 47 niezniszczonych płyt nagrobnych. Najstarsze z nich pochodzą z końca XVIII wieku i wykonane są z piaskowca, a najmłodsze, granitowe powstały w okresie międzywojennym.